Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasından:

Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi ve Çek Hamillerinin Korunması Hakkında 3167 Sayılı Kanuna İlişkin 1 Sayılı Tebliğ¹

Madde 1- 3167 sayılı Kanunun T.C.Merkez Bankasına verdiği yetkiye istinaden çek karnelerinin baskı şekline ilişkin esaslar, çek karnesi verilen hesap sahiplerinin kimlikleri ile kısmen veya tamamen ödenmeyen çekler için hesap sahibine gönderilecek ihtar mektubunun muhtevası, çekleri ödenmeyen hesap sahipleri ile çek hesabı açma ve çek keşide etme yasağı konulanlar hakkında bankalar ve T.C. Merkez Bankasınca yapılacak bildirim ve duyurular bu tebliğ hükümlerine tabidir.

Madde 2- Çek karneleri bankalar tarafından aşağıda gösterilen esaslara göre basılır veya bastırılır:

a) Çek karneleri, yapraklarının boyutları, koçan hariç, eni 76 mm., boyu 166 mm olmak üzere ve çek tutar alanı sağ üst köşeye gelecek şekilde bastırılır.

b) Çek karneleri MICR-Manyetik Mürekkepli Karakter Okuma (Magnetic Ink Character Recognition) yöntemi ile ve E-13B kodlama standardı kullanılarak kodlanır. Çek yapraklarının alt kısmında kodlama alanı için 16 mm.lik boşluk bırakılır. Kodlama alanının sağ ve sol köşelerinden yatay olarak 7,937 mm., alt ve üst kısmından da dikey olarak 6,35 mm.lik boşluklar bırakılmak suretiyle bulunan kodlama satırı üzerine soldan itibaren çek numarası, banka ve şube isimlerini tanımlayan banka ve şube kodu, hesap numarası, işlem kodu ve çek tutarına ilişkin bilgiler aşağıda gösterilen karakter ve sembol sayıları dikkate alınarak kodlanır.

Kodlanacak Bilgi

Sayısı

Sayısı

Çek numarası

7

2

Banka kodu

3

1

Şube kodu

4

1

Hesap numarası

8

1

İşlem kodu

2

-

Tutar

12

2

Semboller, çekin sağ kenarından başlayarak tutar ve çek numarası kodunun başlangıç ve bitiminde, hesap numarası ile banka ve şube kodunun başlangıcında kullanılır. Kodlama alanındaki her karakterin uzunluğu ile kodlanacak bilgiler arasında bırakılacak boşlukların uzunluğu 3,175 mm.dir.

c) Çek yapraklarının basımında CBS-1 standardında manyetik, kodlamaya imkan veren kağıtlar kullanılmalı ve kullanılacak kağıtlar organik asitler, anorganik asitler, alkaliler, klor bileşikleri ve organik çözücüler ile tahrifata karşı duyarlı olmalıdır.

Bilgiler manyetik mürekkep kullanmak suretiyle kodlanır.

d) Çek karnelerinin ihtiva edeceği çek yapraklarının adedi, ilgili banka tarafından tesbit edilir.

e) Bankalarca çek yaprakları istenilen renk ve desende bastırılabilir. Üzerine amblem ile ayrıca resim konulabilir.

f) Çek yaprakları üzerine lehdar imzasının alınmasına imkan verecek şekilde bir ibare konulabileceği gibi, "yukarıda imzası bulunan" ibaresi de eklenebilir.

g) Çeklerin her yaprağına, çekle işleyen hesabın bulunduğu banka şubesinin adı ve keşidecisinin hesap numarası ile adının yazılmasına ve imzasının atılmasına imkan verecek ibareler konulur.

h) Döviz üzerinden düzenlenen çeklerin basımı da yukarıdaki esaslara tabidir.

Madde 3- Bankalarca çek karnesi verilen müşterilerin açık kimlikleri ile ilgili olarak T.C.Merkez Bankasına yapılacak bildirimlerde hesap sahibinin;

a) Adı ve soyadı (Tüzel kişilerde yalnız ticaret unvanı yazılacaktır.)

b) Baba adı,

c) Doğum yeri ve tarihi,

d) Varsa hesap sahibi tarafından bildirilen vergi hesap numarası,

f) Çekle işleyen hesabın bulunduğu banka şubesinin adı,

g) Çekle işleyen hesabın numarası,

Bankalarca 3.10.1985 tarihinden önce çek karnesi verilmiş hesap sahiplerine ait bildirimler, sözkonusu tarihten itibaren 2 ay içerisinde yukarıdaki esaslara göre intikal ettirilir.

Madde 4- Yeterli karşılığı olmaması nedeniyle kısmen veya tamamen ödenmeyen çekler için hesap sahibine, hesabın bulunduğu banka şubesince gönderilecek ihtar mektubunda aşağıdaki hususlar yer alacaktır:

A- Hesap sahibinin düzeltme hakkı bulunması halinde banka şubelerince;

9-Hamilin, adı ve adresi,

b) İhtar mektubunun tebliği tarihinden itibaren yedi işgünü içinde hesap sahibinin kendisinin veya vekil ve temsilcilerinin elinde bulunan bütün çek karnelerini aldığı bankaların şubelerine geri vermesi, aksi takdirde ilgili bankaların kanuni mercilere ihbar zorunda kalacakları,

c) 3167 sayılı Kanunun 8 inci maddesi uyarınca, yedi işgünü içinde çek tutarını veya karşılıksız kalan bölümünü %10 tazminatı ve gecikme faizi ile birlikte hesabın bulunduğu banka şubesine gönderilmek üzere hamil adına yatırmak suretiyle düzeltme hakkını kullanabileceği, aksi halde, çekin ibraz tarihinden itibaren bir yıl süre ile çek keşide edemeyeceği,

d) Aksine davranışların kanunda öngörülen cezai müeyyideleri gerektireceği,

hususları hesap sahiplerine bildirilir.

B- Hesap sahibinin düzeltme hakkı bulunmaması halinde;

Muhatap bankanın çek hesabının açıldığı şubesi dışındaki diğer bir şubesine ibraz edilen yeterli karşılığı olmaması nedeniyle kısmen veya tamamen ödenmeyen çekler hakkında gerekli bilgiler, çekin ibraz edildiği şube tarafından hesabın bulunduğu şubeye bildirilerek ihtar mektubunun gönderilmesi sağlanır.

Madde 5- Çekle işleyen hesabın bulunduğu banka şubesine veya bu bankanın diğer bir şubesine ibraz edildiği halde yeterli karşılığı olmadığı için çeki ödenmeyen hesap sahibi hakkında gerekli bilgiler hesabın bulunduğu banka şubesince örnek 2'ye göre genel müdürlüklerine intikal ettirilir. Banka genel müdürlüklerince bu bilgiler bilgisayar ortamında kayda alınarak Kanun'da belirtilen süre içinde T.C.Merkez Bankası'na gönderilir.

Madde 6-a) Tebliğin 5 inci maddesi gereğince banka genel müdürlüklerince tamamen veya kısmen karşılıksız kalan çeklerle ilgili olarak intikal ettirilen bilgiler kanunun 7 nci maddesi gereğince düzeltme işlemini yerine getirmemeleri nedeniyle 1 yıl süre ile çek keşide edemeyecek hesap sahipleri, 1 yıl süre içinde çek karnesi verilmeyecek ve çekle işleyecek hesap açılmayacak hesap sahipleri ile düzeltme hakkı bulunmamasına rağmen karşılıksız çek keşide eden hesap sahiplerinin açık kimlikleri T.C.Merkez Bankasına intikal tarihinden itibaren 30 işgünü içinde,

b) Kanunun 16 ncı maddesi gereğince mahkemelerce T.C.Merkez Bankasına bildirilen bankalarda çek hesabı açması ve çek keşide etmesi yasaklanan hesap sahiplerine ait bilgiler,

c) Bankalar, kendilerine T.C.Merkez Bankasınca intikal ettirilen bu bilgileri birleştirerek değerlendirmek suretiyle, kanunun kendilerine verdiği görev ve mükellefiyeti yerine getirirler.

Madde 7- Bu tebliğin Bankamıza intikal ettirilmesini öngördüğü bildirimler, "Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası İdare Merkezi-Bankacılık Genel Müdürlüğü, Cari Hesaplar ve Havale Müdürlüğü- ANKARA" adresine bildirilir.

2Geçici Madde- Bankalarca 1 No.lu Tebliğ esaslarına göre bastırılmış çek karneleri hesap sahipleri tarafından 31.12.1992 akşamına kadar kullanılabilir.

Madde 8- Bu tebliğ, 3.10.1985 tarihinde yürürlüğe girer.

Sıra No. Soyadı (2) Baba adı ve tarihi Hesap No. Hes.No. Adresi

(1) İle bağlı ilçelerdeki banka şubeleri listeye dahil edilecektir.

2 21.3.1992 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 5 No’lu Tebliğ ile güncelleştirilmiş şekli olup, Geçici maddede yapılan değişiklikler için, 16.8.1991 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 4 No’lu, 24.11.1990 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 3 No’lu Tebliğlere bakınız.