Hazine Müsteşarlığı ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’ndan

“Yabancı Para Net Genel Pozisyon / Sermaye Tabanı” Standart Rasyosunun Bankalarca Hesaplanmasına ve Uygulanmasına İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ1

(29 Ağustos 1998 tarih ve 23488 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.)

Madde 1- Bu Tebliğ, 3182 sayılı Bankalar Kanunu’nun 56 ncı maddesinin 3 üncü fıkrası, 1211 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Kanunu’nun 4/I - a, b ve 40/II - a maddeleri uyarınca yürürlüğe konulmuştur.

Amaç ve Kapsam

Madde 2- Bu Tebliğ’in amacı, bankaların döviz varlık ve yükümlülükleri arasındaki ilgi ve dengelerin kurulmasını ve bunların sermaye tabanları ile uyumlu bir seviyede döviz pozisyonunu tutmalarını temin etmek üzere, döviz yönetimlerinde uygulayacakları “Yabancı Para Net Genel Pozisyon / Sermaye Tabanı” standart rasyosuna ilişkin esasları tespit etmektir.

Tanımlar

Madde 3- Bu Tebliğ’de geçen ;

Döviz Varlıkları : Bankaların, yurtdışı şubelerine ilişkin hesaplar da dahil olmak üzere, Tebliğ eki listede belirtilen, tüm yabancı para aktif hesaplarını, dövize endeksli varlıklarını, yabancı para repo alacakları ile vadeli döviz alım taahhütlerini,

Döviz Yükümlülükleri : Bankaların, yurtdışı şubelerine ilişkin hesaplar da dahil olmak üzere, Tebliğ eki listede belirtilen, tüm yabancı para pasif hesaplarını, dövize endeksli yükümlülüklerini, yabancı para repo borçları ile vadeli döviz satım taahhütlerini,

Vadeli Döviz Alım Taahhütleri : Nazım hesaplarda gayri nakdi bir taahhüt olarak yer alan, belirli bir vade sonunda bankaya belirli bir döviz / yabancı para fon girişine yol açacak olan, repo taahhütleri hariç, forward döviz alımları ve swap para alımları ile diğer cayılamaz anlaşmaları,

Vadeli Döviz Satım Taahhütleri : Nazım hesaplarda gayri nakdi bir taahhüt olarak yer alan, belirli bir vade sonunda bankadan belirli bir döviz / yabancı para fon çıkışına yol açacak olan, repo taahhütleri hariç, forward döviz satımları ve swap para satımları ile diğer cayılamaz anlaşmaları,

Yabancı Para Net Genel Pozisyon : Bu maddede belirtilen “Döviz Varlıkları” toplamı ile “Döviz yükümlülükleri” toplamının Türk Lirası karşılıkları arasındaki fark

Yabancı Para Net Vadeli İşlem Pozisyonu : Bu maddede belirtilen “Vadeli Döviz Alım Taahhütleri” toplamı ile “Vadeli Döviz satım Taahhütleri” toplamının Türk Lirası karşılıkları arasındaki farkı,

Sermaye Tabanı : Bankalar Kanunu’nun 56 ncı maddesinin üçüncü fıkrasına istinaden yayımlanan, “Sermaye Tabanı / Risk Ağırlıklı Varlıklar, Gayrinakdi Krediler ve Yükümlülükler Standart Rasyosu”nu düzenleyen Tebliğ’de yer alan Sermaye Tabanı tanımını,

Yabancı Para Net Genel Pozisyon / Sermaye Tabanı Standart Rasyosu : Yabancı para net genel pozisyon tutarının, sermaye tabanına bölünmesi suretiyle hesaplanacak oranı,

Dövize Endeksli Varlık ve Yükümlülükler : Üzerlerinde, ilgili sözleşmelerde veya mevzuatta dövize endeksli bir araç olduğu açıkça tanımlanan ve değerleri döviz kurlarındaki değişmelerden doğrudan etkilenen varlık ve yükümlülükleri

ifade eder.

Bu Tebliğin uygulanmasında, bankaların “Sermaye Tabanı / Risk Ağırlıklı Varlıklar, Gayrinakdi Krediler ve Yükümlülükler” standart rasyosu hesaplamasında yer alan en son dönem sermaye tabanı tutarı dikkate alınır. Ancak, sözkonusu standart rasyonun hesaplanmasını takiben, bankaların ödenmiş sermaye ve mali iştirak tutarlarında değişiklik olması halinde, bu değişiklikler, belgelenmek koşuluyla 4 üncü maddede belirtilen standart rasyoların hesaplanmasında kullanılan sermaye tabanı tutarının belirlenmesinde bankalarca dikkate alınabilir.

Bu Tebliğin uygulanmasında dikkate alınacak Tebliğ eki listede belirtilen döviz varlık ve yükümlülüklerine ilişkin açıklamalar ve değişiklikler, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasının görüşünün alınmasını müteakip Hazine Müsteşarlığınca ilgililere duyurulur.

Oransal Sınır

Madde 4- Bankalarca, bu Tebliğde belirlenen esaslara göre hesaplanan “Yabancı Para Net Genel Pozisyon / Sermaye Tabanı” standart rasyosu azami % 20’dir.2

Hesaplama Şekli ve Bildirim

Madde 5- 4 üncü maddede belirtilen standart rasyolar günlük olarak hesaplanır. Hazine Müsteşarlığı ile Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasınca belirlenecek cetvellere ve bunların açıklamalarına uygun şekilde, ay sonları itibariyle hesaplanan standart rasyoları ihtiva eden cetvel en geç izleyen ayın sonuna kadar, haftalık olarak düzenlenecek cetvel ise ilgili hafta sonunu izleyen 2 hafta içerisinde Hazine Müsteşarlığına ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına ulaşacak şekilde gönderilir.

Hazine Müsteşarlığı, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasının görüşünü almak suretiyle ve mali bünyelerini etkileyen diğer faktörleri de dikkate alarak, her bir banka veya banka grupları için 4 üncü maddede belirtilen standart rasyolar için farklı oranlar tesis edilmesini kararlaştırabilir.

Pozisyon Aşımları

Madde 6- “Yabancı Para Net Genel Pozisyon / Sermaye Tabanı” standart rasyosu bu Tebliğin 4 üncü maddesinde belirtilen sınırı aşan bankaların, aşan kısma karşılık gelen ve Türk Lirası ya da döviz temin etme yükümlülüğünü gösteren net genel pozisyon açıkları, 1211 sayılı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanununun 40/II-a maddesine istinaden çıkarılan umumi disponibilite hakkında tebliğlerle düzenlenen disponibilite uygulamasında taahhüt olarak dikkate alınır.

Yapılacak incelemelerde Yabancı Para Net Genel Pozisyon/Sermaye Tabanı Standart Rasyosonun tuturulmasına yönelik fiktif işlem yapıldığının tespit edilmesi halinde, bu işlemlere tekabül eden tutarlar geriye yönelik olarak varlık ve yükümlülüklerden düşülerek ilgili döneme ilişkin Yabancı Para Net Genel Pozisyon/Sermaye Tabanı Standart Rasyosu ve aşan pozisyon tutarı yeniden hesaplanarak, aşan kısım hakkında 1 inci fıkraya göre işlem yapılır.

Kaldırılan Hükümler

Madde 7- 30.6.1998 tarih ve 23388 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan “Yabancı Para Net Genel Pozisyon/Sermaye Tabanı” ve “Yabancı Para net Vadeli İşlem Pozisyonu/Sermaye Tabanı” Standart Rasyolarının Bankalarca Hesaplanmasına ve Uygulanmasına İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ yürürlükten kaldırılmıştır.

Geçici Madde 1- Bu Tebliğin 4 üncü maddesinde belirtilen “Yabancı Para Net Genel Pozisyon / Sermaye Tabanı” standart rasyosu, bankalarca Tebliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altı ay boyunca aşağıda belirtilen oranlarda dikkate alınır.

 

Tebliğin Yürürlüğe Girdiği

Tarihten İtibaren;

Yabancı Para Net Genel

Pozisyon/Sermaye Tabanı

Standart Rasyosu

 

Ağustos ayı boyunca

% 47

Eylül ayı boyunca

% 43

Ekim ayı boyunca

% 40

Kasım ayı boyunca

% 37

Aralık ayı boyunca

% 34

Geçici Madde 2- Dövize endeksli krediler, “Yabancı Para Net Genel Pozisyon / Sermaye Tabanı” standart rasyosunun hesaplanmasında bu Tebliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren aşağıda belirtilen oranlarda dikkate alınır.

 

Tebliğin Yürürlüğe Girdiği

Tarihten İtibaren;

Yabancı Para Net Genel

Pozisyon/Sermaye Tabanı

Standart Rasyosu

Ağustos ayı boyunca

% 55

Eylül ayı boyunca

% 60

Ekim ayı boyunca

% 70

Kasım ayı boyunca

% 80

Aralık ayı boyunca

% 90

Geçici Madde 3-3 “Yabancı Para net genel Pozisyon/Sermaye Tabanı” Standart Rasyosu, bu Tebliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren aşağıda belirtilen oranlarda dikkate alınır.

31.8.1999 tarihine kadar % 30

31.8.1999 – 29.9.1999 tarihleri arasında % 25

Yürürlük

Madde 8- Bu Tebliğ, yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

EK-1

DÖVİZ VARLIKLARI

Sıra Hesap

No No Hesap Adı

1 011 Efektif Deposu

2 013 Yoldaki Paralar

3 015 Satın Alınan Banka Çekleri

4 017 Vadesi Gelmiş Menkul Değerler

5 019 Altın Deposu

6 021 T.C. Merkez Bankası

7 023 Yurtiçi Bankalar

8 025 Yurtdışı Bankalar

9 027 Yurtdışı Merkez ve Şubeler

10 029 Özel Finans Kurumları

11 031 Menkul Değerler Cüzdanı (Net)

12 041 Bankalararası Para Piyasası İşlemlerinden Alacaklar

13 101 İskonto Senetleri

14 103 İştira Senetleri

15 111 Kısa Vadeli Açık İhracat Kredileri

16 113 Kısa Vadeli Teminatlı İhracat Kredileri

17 115 Kısa Vadeli Teminatlı İthalat Kredileri

18 117 Kısa Vadeli Açık Diğer Krediler

19 119 Kısa Vadeli Teminatlı Diğer Krediler

20 121 Kısa Vadeli İhtisas Kredileri

21 123 Altın Kredisi

22 125 Kısa Vadeli Fon Kaynaklı Krediler

23 127 Mali Kesime Verilen Kısa Vadeli Krediler

24 129 Yurtdışı Kısa Vadeli Krediler
25 131 Orta ve Uzun Vadeli Açık İhracat Garantili Yatırım Kredileri

26 133 Orta ve Uzun Vadeli Teminatlı İhracat Gararantili Yatırım Kredileri

27 135 Orta ve Uzun Vadeli Açık Diğer Yatırım Kredileri

28 137 Orta ve Uzun Vadeli Teminatlı Diğer Yatırım Kredileri

29 139 Orta ve Uzun Vadeli Açık İşletme ve Diğer Krediler

30 141 Orta ve Uzun Vadeli Teminat

lı İşletme ve Diğer Krediler

31 143 Orta ve Uzun Vadeli İhtisas Kredileri

32 145 Orta ve Uzun Vadeli Fon Kaynaklı Krediler

33 147 Mali Kesime Verilen Orta ve Uzun Vadeli Krediler

34 149 Yurtdışı Orta ve Uzun Vadeli Krediler

35 151 Yenilenen ve İtfa Planına Bağlanan Kısa Vadeli Teminatsız Krediler

36 153 Yenilenen ve İtfa Planına Bağlanan Kısa Vadeli Teminatlı Krediler

37 155 Yenilenen ve İtfa Planına Bağlanan Orta ve Uzun Vad. Teminatsız Krediler

38 157 Yenilenen ve İtfa Planına Bağlanan Orat ve Uzun Vadeli Teminatlı Krediler

39 159 Tazmin Edilen Gayri Nakdi Kredi Bedelleri

40 171 Tasfiye Olunacak Alacaklar / Kısa Vadeli Krediler (Net)

41 173 Tasfiye Olunacak Alacaklar / Orta ve Uzun Vadeli Krediler (Net)

42 175 Tasfiye Olunacak Alacaklar / Tazmin Edilen Gayri Nakdi Kredi ve Yükümlülükler (Net)

43 177 Tasfiye Olunacak Alacaklar / Hesapta 90 Günlük Süreyi Dolduranlar (Net)

44 203 Finansal Kiralama İşlemlerinden Alacaklar (Net)

45 211 Mevduat Munzam Karşılıkları

46 221 Kredi Faiz Gelir Tahakkuk Reeskontları

47 223 Diğer Faiz ve Gelir Reeskontları

48 241 İştiraklerimiz (Net)

49 243 Bağlı Ortaklıklar (Net)

50 245 Bağlı Menkul Değerler (Net)

51 251 Menkuller (Net)

52 253 Gayrimenkuller (Net)

53 275 Tahsili Şüpheli Ücret, Komisyon Diğer alacaklar (Net)

54 279 Muhtelif Alacaklar

55 281 Borçlu geçici Hesaplar (Aktifleştirilen gider hesapları dışındakiler)

56 291 Şubeler Cari Hesabı (borç bakiye verme durumunda)

57 297 Özel Görev Hesapları

58 Türk Parası hesaplarda izlenen ve Tebliğ kapsamında tanımlanan dövize endeksli tüm varlıklar Bilanço Dışı Hesaplar

59 Repo İşlemlerinden Alacaklar

60 Vadeli ( Forward) Döviz Alımları

61 Swap Para Alımları

62 Diğer türev enstrümanlarla ilgili nazım hesaplarda izlenen döviz alımları/alacaklar

EK-2

DÖVİZ YÜKÜMLÜLÜKLERİ

Sıra Hesap

No No Hesap Adı

1 301-311 Döviz Tevdiat Hesapları

2 305-315 Altın Depo Hesabı

3 309-319 Bankalar Mevduatı

4 325 7 Gün İhbarlı Döviz Tevdiat Hesapları

5 329 Bankalararası Para Piyasasından Alınan Borçlar

6 341 T.C. Merkez Bankası Kredileri

7 343 Yurtiçi Bankalardan Kullanılan Krediler

8 345 Yurtiçi Diğer Kuruluşlardan Kullanılan Krediler

9 347 Sermaye Benzeri Krediler

10 349 Yurtdışından Kullanılan Krediler

11 359 Yurtdışından Kullanılan Altın Kredileri

12 351 Karşılıklar

13 353 Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar (Net)

14 361 Faiz ve Gider Reeskontları

15 367 Yurtdışı Merkez ve Şubeler

16 371 İthalat Transfer Emirleri

17 381 Ödenecek Vergi, Resim, Harç ve Primler

18 383 Çıkarılan Menkul Kıymetler (Net)

19 385 Fonlar

20 391 Muhtelif Borçlar

21 393 Alacaklı Geçici Hesaplar

22 395 Ödeme Emirleri

24 397 Özel Görev Hesapları

25 (291) Şubeler Cari Hesabı ( alacaklı bakiye verme durumunda)

26 441 Banka Sabit Kıymet Yeniden Değerleme Fonu

27 443 İştirakler ve Bağlı Ortaklık (Bağ.Menkul Değer.dahil) Sabit Kıymet Yeniden Değerleme Karşılığı

28 445 Menkul Değerler Değer Artış Fonu

29 Türk Parası hesaplarda izlenen ve Tebliğ kapsamında tanımlanan dövize endeksli tüm yükümlülükler

Bilanço Dışı Hesaplar

30 Repo İşlemlerinden Borçlar

31 Vadeli (Forward) Döviz Satımları

32 Swap Para Satımları

33 Diğer türev enstrumanlarla ilgili nazım hesaplarda izlenen döviz satımları/borçlar

1 5.8.1999 tarih ve 23777 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Tebliğ ile güncelleştirilmiştir.
2 5.8.1999 tarih ve 23777 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Tebliğ ile güncelleştirilmiştir.
3 Yayımı tarihinde yürülüğe girmek üzere, 5.8.1999 tarih ve 23777 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Tebliğ ile eklenmiştir.