Başbakanlık Hazine ve Dışticaret Müsteşarlığından:Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin 91-32/5 Sayılı Tebliğ(20.6.1991 tarih ve 20907 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.) BİRİNCİ BÖLÜM Genel Esaslar Madde 1-Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar gereğince tesbiti Bakanlığa bırakılan konularda ve diğer hususlarda uyulması gereken usule ve esasa ilişkin hükümler bu Tebliğ'de açıklanmıştır. İKİNCİ BÖLÜM Türk Parası, Döviz ile Kıymetli Maden, Taş ve Eşyalara İlişk in HükümlerTürk Parası ve Döviz Madde 2-Merkez Bankası Türk parasının değerini piyasa şartlarına göre belirleyebilmek için gerekli önlemleri alır. Merkez Bankası ve bankalar uluslararası piyasalarda döviz ve Türk parası ile ilgili işlemleri yapabilir ve gerektiğinde Türk Lirası banknotları ihraç edebilirler. Madde 3-Konvertibl ve konvertibl olmayan dövizler Merkez Bankası'nca tespit edilir. Madde 4-Vadeli döviz alım-satım işlemlerine ilişkin esaslar Merkez Bankası'nca belirlenir. Madde 5-Bankalar, öze l finans kurumları, yetkili müesseler ve PTT,a)Kendilerine ibraz edilen dövizi natık çekler karşılığında bankacılık teamüllerine uygun olarak kısmen Türk parası ve kısmen efektif ödemesinde bulunabilirler. b)(92-32/6 no.lu tebliğle değişik) Efektif veya dövizi natık çekleri bankacılık teamüllerine uygun olarak aynı ve ayrı cins efektiflerle değiştirebilirler. Bankalar, özel finans kurumları ve PTT bunları döviz olarak da yurt dışına havale edebilirler. c)Efektifleri daha küçük veya daha büyük kupürlerle değiştirebilirler.d)(93-32/9 No'lu Tebliğ ile metinden çıkartılmıştır.) Madde 6-Bankalar, özel finans kurumları, yetkili müesseler ve PTT, iştiraya aldıkları muhabirlerince veya diğer yabancı bankalarca veyahut çek düzenlemeye yetkili kuruluşlarca düzenlenmiş çekler ile seyahat çeklerinin tutarlarını teşkil eden dövizlerin yurda getirilmesini temin etmekle yükümlüdürler. İştira edilmeyerek tahsile alınan çeklerin tahsil edilmemesinden doğan sorumluluk ilgililere aittir. Madde 7-Bankaların özel finans kurumlarının, yetkili müesseselerin ve PTT'nin döviz mevcutlarının Merkez Bankası'na devrine ilişkin oran ve esaslar ile bankalar ve özel finans kurumlarının taahhütleri dikkate alınarak nezdlerinde bulundurabilecekleri döviz mevcutlarının tesbitine ilişki n usuller Merkez Bankası'nca belirlenir.Kıymetli Maden ve Taşlar Madde 8-(93-32/8 no.lu tebliğle değişik) Türkiye'de yerleşik kişiler, yurt dışına ihraç etmek üzere imal ettikleri veya ettirdikleri kıymetli maden ve taşlardan mamul kıymetli eşyaların üzerine markaları ile mamulün ayarını gösteren bir damgayı basmak ve kıymetli eşyaya ilişkin sertifikayı düzenlemek zorundadırlar. Ancak, ithalatçı firmaların yazılı taleplerinin bulunması halinde mamulün markasını gösteren damganın basılması zorunlu değildi r. Kıymetli maden ve taşlardan mamul eşyaların ihracında Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğünden ekspertiz raporu alınabilir.İşlenmiş veya işlenmemiş kıymetli maden ve taşların geçici ithali ile işlendikten sonra mamul veya yarı mamul kıymetli eşya ve taş halinde ihracında, kıymetli eşya yapımında kullanılmak üzere gelen işlenmiş veya işlenmemiş kıymetli maden ve taşlar ilgililerin talebi üzerine gümrük idareleri tarafından yalnızca Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü veya emrine teslim edil ir. Bu şekilde yapılan geçici ithalde, ekspertize, ihraç izin belgesi ve ihracat işlemine, ihracat karşılığı gelen kıymetli maden ve taşların teslimine, geçici ithale, fire ve işçilik bedelleri ile sair hususlara ilişkin ayrıntılar Müsteşarlığın uygun görüşü alınarak Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğünce belirlenir. Gümrük idareleri, ihraç izinlerine dayanarak yaptıkları çıkış işlemlerinde gümrük çıkış beyannamesi ile ihraç izninin onaylı birer örneğini ihracatçıya verir, diğer örneğini ise Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğüne gönderirler.Ziynet ve süs eşyası dışındaki işlenmiş altının geçici ihracı gümrük idarelerine başvurulmak suretiyle gerçekleştirilir. Ziynet ve süs eşyası dışındaki işlenmiş altının geçici ihracı karşılığında işlenmemiş altın ithal talepleri, geçici ihracat yapılan yurt dışındaki ilgili rafineri veya kuruluşun belgesine istinaden gümrük idarelerince sonuçlandırılır. Geçici olarak ihraç edilen ziynet ve süs eşyası dışındaki işlenmiş altının ihraç tarihinden itibaren 180 (yüz seksen) gün içinde işlenmemiş altın olarak ithal edilmemesi halinde bedelinin genel esaslar dahilinde yurda getirilmesi zorunludur. Gümrük idareleri geçici ihraç ve ithal işlemlerine ilişkin belgelerin birer örneğini ilgili Kambiyo Müdürlüğüne intika l ettirirler. |
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Yetkili Müesseseler (93-32/10 no.lu Tebliğ ile, 9, 10, 11, 12 ve 14 üncü maddeler yürürlükten kaldırılmıştır.) DÖRDÜNCÜ BÖLÜM İhracata İlişkin Hükümler İhracat Bedellerinin Yurda Getirilmesi Madde 15-Türkiye'den ih racat, İhracat Rejimi Kararı ve Yönetmelikleri ile Türk Parası Kıymetini Koruma hakkındaki kararlar ve bu kararlara ilişkin tebliğler ve talimatlar ile bankacılık teamüllerine göre yürütülür.İhracat bedelleri, peşin ödeme, alıcı firma prefinansmanı, akreditifli ödeme, vesaik mukabili ödeme, mal mukabili ödeme ve kabul kredili ödeme şekillerinden birine göre yurda getirilerek bir bankaya ve özel finans kurumuna satılır. Ancak işlenmemiş altın ihracatında ihracat bedellerinin yurda getirilmesi yükümlülüğü aranmaz.İhracat bedellerinin beyan edilen Türk parası veya döviz üzerinden yurda getirilmesi esas olup, Türk parası üzerinden yapılan ihracat karşılığında döviz getirilmesi mümkündür. İhracatta ödeme şekillerine ilişkin usul ve esaslar Merkez Bankası'nc a belirlenir.Vesaikin İbrazı Madde 16-Bakanlar Kurulu'nca ilan edilmiş ve edilecek tutarlarda Destekleme Fiyat İstikrar Fonu'na prim kesintisi yapılan malların ihracatının bankalar veya özel finans kurumları aracılığıyla gerçekleştirilmesi ve bankalar veya özel finans kurumlarınca ihracat bedelleri tahsil edilmeksizin veya tahsili garanti altına alınmaksızın vesaikin muhabirlerce alıcılara teslim edilmemesinin sağlanması zorunludur. Sözkonusu ürünlerin ihracatının bankalar veya özel finans kurumları aracılığı ile yapılmasını ve konişmento veya diğer taşıma vesaikinde aracı bankanın veya özel finans kurumunun belirtilmesini teminen; -Deniz yoluyla nakliyatta, nakliyat acentalarınca tam takım konişmentonun Türkiye'deki aracı banka veya özel finans kurumu adına, -Hava, kara ve demiryolu ile nakliyatta ise nakliyat acentalarınca kara konişmentosu, nakliyeci makbuzu ve hamule senedi gibi belgelerin Türkiye'deki aracı banka veya özel finans kurumunun talimatında gösterilen hariçteki muhabir banka adına, düzenlenmesi zorunludur. Gümrük idarelerince belgelerin belirtilen şartlara uygun olarak düzenlendiği kontrol edilir ve vesaiki bu şartlara uygun olarak düzenlenmeyen ihracata izin verilmez. Peşin Döviz Madde 17-(93-32/8 no.lu tebliğle değişik) Peşin döviz ve alıcı firma prefinansmanı karşılığında ihracatın bir yıl içinde gerçekleştirilmesi zorunludur. Ancak, meyan kökü, tütün, üzüm ve incir ihracı amacıyla getirilecek peşin dövizler ve alıcı firma prefinansmanının süresi 18 ay, gemi inşa ve ihracının (hazı r gemi hariç) finansmanı amacıyla getirilecek peşin dövizler ve alıcı firma prefinansmanının süresi 24 aydır. İhracatı Teşvik Belgesi kapsamında gemi, komple fabrika ve tesisler için getirilecek peşin dövizler ve alıcı firma prefinansmanının kullanım süresi belge süresi (ek süreler dahil) kadardır.Tebliğin 22 inci maddesinde belirtilen mücbir sebepler ile kabul edilebilecek haklı durumların varlığı halinde Müsteşarlıkça ek süre verilebilir. Özelliği Olan İhracat Madde 18-a)Yurtdışına müteahhit firmalarca yapılacak ihracat ile kitap, gazete, mecmua, pul ihracında bedellerinin 365 gün içinde, b)Konsinye veya müşterek hesap yoluyla yapılacak ihracatta kesin satışını, Uluslararası fuar, sergi ve haftalara bedelli olarak satılmak üzere gönderilen malların bedellerinin gönderildikleri fuar, sergi veya haftanın bitimini, Serbest bölgeler veya gümrüksüz antrepolara yapılacak ihracatta mal bedelinin fiili ihracını, müteakip 180 gün içinde, yurda getirilerek bir bankaya veya özel finans kurumuna satılması zorunludur. Ticari geçici ihracata ait hesaplar bankalar veya özel finans kurumlarınca mukabil ithalata ait ithal belgelerine istinaden kapatılır. Yurt dışına ticari geçici ihracı yapılan malların verilen süre veya ek süre içinde yurda getirilmemesi halinde, bedellerinin süre bitiminden itibaren 90 gün içinde yurda getirilerek bir banka veya özel finans kurumuna satılması zorunludur. Madde 19-Konsinyasyon veya müşterek hesap yoluyla yapılan ihracatta, ihracatçılar, ihraç edilen malların kesin satışını müteakip ;1-Satış fiyatı, satılan miktar ve satış bedelini, 2-Depolama, bakım fümügasyon, muhafaza ve satış masrafları ile satışa ait diğer masrafları (ambalaj malzemesi bedelleri dahil), 3-Varsa fire miktarını, 4-Satış komisyonlarının oran ve tutarını, göste rir konsiyatörler tarafından düzenlenmiş kesin satış faturaları ile döviz alım belgelerini gümrük çıkış beyannamesinde beyan edilen ihracata aracılık edecek banka veya özel finans kurumlarına ibraz ederek hesaplarını kapatmak zorundadırlar.Kredili ve Kir alama Yoluyla Yapılan İhracatMadde 20-Yürürlükteki İhracat Rejimi ve Finansal Kiralama (leasing) Mevzuatı çerçevesinde yapılan kredili veya kiralama yoluyla yapılan ihracatta, ihracat bedelinin kredili satış veya kiralama sözleşmelerinde belirtilen süreleri izleyen 30 gün içinde yurda getirilerek bankalar veya özel finans kurumlarına satılması zorunludur. İhracat bedelinin tahsiline ilişkin usul ve esaslar Merkez Bankası'nca belirlenir. İhracatçıların Sorumluluğu ( 95-32/15 sayılı Tebliğle değişik) Madd e 21-İhraç edilen malların bedelinin süresinde yurda getirilerek, bankalar ve özel finans kurumlarına satılmasından ve ihracat hesabının süresinde kapatılmasından ihracatçılar sorumludur.Alacak hakkının satın alınması suretiyle ticari riskin faktör kuruluşlarınca üstlenilmesi halinde, ihracat bedelinin üstlenilen risk oranında yurda getirilmesinden bu kuruluşlar sorumludur. İhracata aracılık eden, ihracat bedelleri hesaplarına geçen ve gümrük idarelerince kendilerine gümrük beyannameleri gönderilen bankalar ve özel finans kurumları, ihracat bedellerinin yurda getirilmesini ve satışının yapılmasını izlemekle yükümlüdürler. Ek Süre ve Mücbir Sebep Halleri Madde 22-(92-32/6 no.lu tebliğle değişik) İhracat bedelinin süresi içerisinde yurda getirilmesi ve bir bankaya veya özel finans kurumuna satılmasına engel olan ve aşağıda belirtilen mücbir sebep hallerinde mücbir sebebin devamı müddetince ilgili Kambiyo Müdürlüğünce ihracatçıya 3'er aylık dönemler itibariyle ek süre verilir. Aşağıda belirtilen mücbir sebep halleri dışında kalan haklı durumların varlığı halinde, ihracat bedelinin yurda getirilmesine ilişkin ek süre talepleri Hazine ve Dışticaret Müsteşarlığınca incelenip sonuçlandırılır. Mücbir sebep kabul edilebilecek haller: i)İthalatçı veya ihracatçı firmanın infisahı, iflası, ithalatçı firmanın konkordato ilan etmesi ve şahıs firmalarında firma sahibinin ölümü, ii)Grev, lokavt, avarya hali, iii)İthalatçı memleket resmi makamlarının karar ve işlemleri dolayısıyla ihracat bedellerinin gelmemesi, iv)Tabi afet, harp ve abluka hali, v)Malların kaybı, hasara uğraması veya imha edilmesi, vi)( 95-32/15 sayılı Tebliğle değişik) İhtilaf nedeniyle dava açılması veya tahkime başvurulması. Mücbir sebep hallerinin tevsiki. (i) ve (vi) halinin yetkili merciler den, (ii) ve (iv) halinin ithalatçının bulunduğu memleketin resmi makamlarından veya mahalli odaca tasdik edilmiş olmak kaydıyla alıcı veya ithalatçı firmadan (harp ve abluka hali hariç), (iii) halinin ithalatçının bulunduğu memleketin resmi makamlarından, (v) halinin ise sigorta şirketlerinden, uluslararası gözetim şirketlerinden veya ilgili ülke resmi makamlarından alınmış belgelerle tevsik edilmesi şarttır.Mücbir sebep halleri ile ilgili olarak yurtdışından temin edilecek belgelerin dış temsilciliklerimizce veya Lahey Devletler Özel Hukuku Konferansı çerçevesinde hazırlanan Yabancı Resmi Belgelerin Tasdik Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi hükümlerine göre onaylanmış olması gerekir. Madde 23-(95-32/15 sayılı Tebliğle değişik) Herbir ihraca t partisindeki;a)Haklı ve mücbir sebeplerin varlığı aranmaksızın, 50.000 ABD Doları veya eşitine kadar noksanlıklarda aracı banka veya özel finans kurumlarınca, b)Tebliğin 22 nci maddesinde belirtilen mücbir sebep halleri gözönünde bulundurulmak suretiyle 100.000 ABD Doları veya eşitine kadar noksanlıklarda Kambiyo Müdürlüklerince, c)İlgili ihracatçının bir önceki takvim yılında veya cari yılda getirdiği döviz tutarının yüzde birine kadar noksanlıklarda mücbir sebeplerin varlığı aranmaksızın Kambiyo Müdürlüklerince ihracat hesapları kapatılır. Bunun dışında kalan ihracat taahhüt hesabının kapatılmasına ilişkin terkin talepleri, Tebliğin 22 inci maddesinde belirtilen mücbir sebepler ile haklı durumlar gözönünde bulundurulmak suretiyle Müsteşarlıkça incelenip sonuçlandırılır. İhracat Bedelinden İndirimler Madde 24-(92-32/6 no.lu tebliğle değişik) a)İhracatla ilgili navlun, sigorta primi, komisyon, ardiye, depolama, antrepo, gümrük resmi, harç ve faktoring masrafları ile uluslararası para piyasalarında geçerli faiz oranlarını geçmemek üzere iskonto giderleri gibi masraflar için yapılacak indirimler ile konsinyasyon veya müşterek hesap yoluyla ihraç edilen mallarla ilgili nakil, muhafaza, bakım, fümügasyon, rafa, satış ve benzeri masrafların, b)Ticari team üllerin gereği olarak satış akdinde veya akreditiflerde ayrıca varış yerinde tartı ve analiz yapılması şartı bulunuyorsa, tartı ve analiz sonucunda tespit edilen vezin noksanlığı veya kalite farkı ile ekspertiz ve tahkim ücretleri ve rafa (maniplasyon) masraflarının (hariçteki gözetme şirketleri ücretleri dahil),Mal bedelinden mahsubu veya görünmeyen işlemlere ilişkin hükümler çerçevesinde döviz transferi talepleri bankalar veya özel finans kurumlarınca incelenip sonuçlandırılır. c) (95-32/15 sayılı Tebliğle değişik) Fiili ihraç tarihinden itibaren 180 gün içinde yurda getirilen ihracat bedelleri, bağlı muamele hükümleri saklı kalmak kaydıyla, ihracatçının ithalat bedelleri ve görünmeyen işlemlere ilişkin giderleri ile mahsup edilebilir. Dışticaret mevzuatı hükümleri çerçevesinde gerçekleştirilen mal ihraç ve ithalinde, tarafların aynı kişiler olması ve ihraç bedellerinin yurda getirilme süresi içinde kalınması kaydıyla, mal ihraç ve ithal bedellerinin mahsubu mümkündür. Hesap Kapatma ve İhbar Madde 25-Genel olarak yurtdışına ticari amaçla mal ihracında, bedelleri yurda getirilme süresi içinde gelen ihracat ile ilgili hesaplar aracı bankalar veya özel finans kurumlarınca kapatılır. Süresi içinde kapatılmayan hesaplar aracı bankalar veya özel finans kurumlarınca on işgünü içinde muamelenin safhalarını belirten taahhütlü bir mektup göndermek veya makbuz mukabili teslim etmek suretiyle ilgili Kambiyo Müdürlüğüne ihbar edilir. Kambiyo Müdürlüklerince, ihbar ı müteakip 20 işgünü içinde ilgililere ihracat hesaplarının kapatılmasını teminen, 90 gün süreli ihtarname gönderilir. Bu süre içinde hesapların kapatılması veya mücbir sebep halinin belgelenmesi gereklidir.Kur Farkı Devri Madde 26-İhracat bedeli dövizlerin süresi içinde yurda getirilmemesi nedeniyle Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu'na yatırılması gereken kur farkları bankalar veya özel finans kurumlarınca 10 işgünü içinde Merkez Bankası'na devredilir. Sözkonusu 10 işgünlük sürenin hesaplanmasında işlemin yapıldığı gün hesaba katılmaz. Bu süre içinde devredilmeyen kur farkları ile ilgili olarak 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun hükümleri gereğince gecikme zammı tahsil edilir. Ancak; Tebliğin 22 nci maddesinin (i), (ii), (iii), (iv) ve (v) fıkralarında belirtilen mücbir sebep hallerinin, fiili ihraç tarihinden itibaren yasal döviz getirme süresi içinde meydana geldiğinin ilgili Kambiyo Müdürlüğüne tevsik edilip ek süre alınması durumunda verilen ek süreler içinde getirilen i hracat bedeli dövizlerin alışı ile,Tebliğin 22 nci maddesinin (vi) fıkrası halinde ilgili Kambiyo Müdürlüğünün vereceği 90 günlük ihtarname süresi sonuna kadar yurtdışında dava açıldığının veya tahkime başvurulduğunun tevsiki durumunda, mahkeme veya hakem kararının sonucuna bağlı olarak getirilen ihracat bedeli dövizlerin alışında, cari kur uygulanır. (92-32/6 no.lu tebliğle eklenmiştir.) Yukarıdaki haller dışında kalan cari kur uygulamasına ilişkin talepler, kabul edilebilecek haklı durumlar gözönünde bulundurulmak suretiyle Hazine ve Dışticaret Müsteşarlığınca incelenip sonuçlandırılır. |
BEŞİNCİ BÖLÜM
İthalata İlişkin Hükümler İthalat Bedellerinin Ödenmesi Madde 27-(95-32/15 sayılı Tebliğle değişik) İthalat bedelleri, bankalar ve özel finans kurumlarının kendi kaynaklarından veya döviz tevdiat hesaplarından bankacılık teamüllerine ve alıcı ile satıcı arasındaki sözleşmelere uygun şekilde Türk Parası veya döviz olarak ödenir. Bağlı muamele yoluyla yapılacak ithalat hükümleri saklıdır. İthalatta ödeme şekillerine ilişkin esas ve usuller Merkez Bankasınca belirlenir. İstisnai İthalat Madde 28-(93-32/8 no.lu tebliğle değişik) Geçici olarak veya muafen yurda girmiş bulunan vasıta, mal ve eşyaların; 1918 sayılı Kaçakçılığın Men ve Takibine Dair Kanun'a muhalefeten yurt içinde kaçak zannıyla yakalanan ve mahkemelerce Gümrük Mevzuatı dahilinde iadesine hükmolunan vasıta, mal ve eşyaların, İstisnai olarak ithaline, Toplu Kanut Fonu'na CIF bedellerinin %100 üne kadar ek prim tahsili suretiyle Müsteşarlıkça izin v erilebilir.Hesap Kapatma Madde 29-(95-32/15 sayılı Tebliğle değişik) Bedeli fiili ithalden önce ödenen veya ödeneceği taahhüt edilen ithalata ilişkin hesapların ödeme tarihini izleyen 180 gün içinde kapatılması zorunludur. Mal bedelinin fiili ithalden sonra ödendiği ithalatta ithalat taahhüt hesaplarının takibi yapılmaz.Dışticaret mevzuatı çerçevesinde bağlı muamele yoluyla yapılacak ithalatta, verilecek süre( ek süreler dahil) sonundan itibaren 90 gün içinde hesabın kapatılması zorunludur. Hesap Ka patmayanlar Hakkında Yapılacak İşlemMadde 30-(95-32/15 sayılı Tebliğle değişik) Bedeli fiili ithalden önce ödenen veya ödeneceği taahhüt edilen ithalata ilişkin hesapların ödeme tarihini izleyen 180 gün içinde kapatılmaması halinde, aracı banka ve özel kurumlarınca 10 işgünü içinde Kambiyo Müdürlüğüne ihbarda bulunulur. Kambiyo Müdürlüklerince ilgililere tanınan 90 günlük ihtar süresi içinde ithalat hesabının kapatılması veya 32 nci maddede belirtilen mücbir sebeplerin belgelenmesi gereklidir. Mücbir s ebeplerin varlığı halinde, mücbir sebebin devamı müddetince 3'er aylık dönemler itibariyle ilgili Kambiyo Müdürlüğünce ithalatçıya ek süre verilir.Bunun dışında kalan ithalat taahhüt hesaplarının kapatılmasına ilişkin ek süre talepleri, haklı durumlar gözönünde bulundurulmak suretiyle Müsteşarlıkça incelenip sonuçlandırılır. Madde 31-(95-32/15 sayılı Tebliğle değişik) Herbir işlem itibariyle; b)32 inci maddede belirtilen mücbir sebep halleri gözönünde bulundurulmak suretiyle 100.000 ABD Dol arı veya eşitine kadar açık ithalat hesapları Kambiyo Müdürlüklerince terkin edilmek suretiyle kapatılır.Bunun dışında kalan ithalat taahhüt hesabının terkin edilmesine ilişkin talepler Tebliğin 32 nci maddesinde belirtilen mücbir sebepler ile haklı durumlar gözönünde bulundurulmak suretiyle Müsteşarlıkça incelenip sonuçlandırılır. Madde 32-(92-32/6 no.lu tebliğle değişik) Mücbir sebep kabul edilebilecek haller: i)İthalatçı veya ihracatçı firmanın infisahı, iflası veya faaliyetlerini daimi olarak tatil etmesi, şahıs firmalarında firma sahibinin ölümü, ii)Grev, lokavt ve avarya hali, iii)Resmi makam ve yetkili mercilerimiz veya ihracatçı memleket resmi makamlarının karar ve işlemleri ya da muhabir bankaların muameleleri dolayısıyla ithalatın imkansız ha le gelmesi,iv)Tabi afet, harp ve abluka hali, v)Malların kaybı, hasara uğraması veya imha edilmesi, vi)İhtilaf nedeniyle dava açılması, Mücbir sebep hallerinin tevsiki; (i) ve (vi) halinin yetkili mercilerden, (ii) ve (iv) halinin, ihracatçının bulunduğu memleketin resmi makamlarından veya mahalli odaca tasdik edilmiş olmak kaydıyla satıcı veya ihracatçı firmadan (harp ve abluka hali hariç), (iii) halinin resmi makamlarımızdan, ihracatçının bulunduğu memleketin resmi makamlarından veya muhabir bankal ardan, (v) halinin ise sigorta şirketlerinden, uluslararası gözetim şirketlerinden veya ilgili ülke resmi makamlarından alınmış belgelerle tevsik edilmesi şarttır.Mücbir sebep halleri ile ilgili olarak yurt dışından temin edilecek belgelerin dış temsilciliklerimizce veya Lahey Devletler Özel Hukuku Konferansı çerçevesinde hazırlanan Yabancı Resmi Belgelerin Tasdik Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi hükümlerine göre onaylanmış olması gerekir. İthalatın Yapılmaması Madde 33-Her ne suretle olursa olsun, süresi içinde ithal edilmeyen malların ödenmiş bulunan bedellerinin fiili ithal için tayin edilen sürelerin (ek süre veya imal süresi dahil) bitiminden itibaren en geç 90 gün içinde yurda getirilerek bir bankaya veya özel finans kurumuna satılması, döviz alışlarının bankalar veya özel finans kurumlarınca cari alış kurlarından yapılması ve bu miktarlar üzerinden ilgililere ödenmesi gerekir.Madde 34-(95-32/15 sayılı Tebliğle değişik) Dışticaret mevzuatına göre gümrüğe gelen malların faturalardaki transfere esas kıymeti, gümrük beyannamesinde kayıtlı tutarı geçemez. Bankalar ve Özel Finans Kurumlarının Sorumluluğu Madde 35-Bu Tebliğ ve İthalat Rejimi'nde belirtilen esas ve/veya usullere ithalatçılarca uyulmuş olmasına rağmen bankalar ve özel finans kurumlarınca uyulmaması halinde, ithalatçıların hakları haleldar olmaz. Ancak, bu suretle esas ve usullere uymayan bankalar ve özel finans kurumları hakkında gerekli işlem yapılmak üzere Merkez Bankası veya yetkili mercilerce Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı'n a bildirilir. |
ALTINCI BÖLÜM
(92-32/6 no.lu tebliğle değişik) Bağlı Muamele veya Takas Hesap kapatma Madde 36-İhracat ve ithalat, bağlı muamele veya takas ödeme şekline göre gerçekleştirilebilir. Bağlı muamele veya takas yoluyla yapılacak ihracat, İhracatın Düzenlenmesi ve Desteklenmesine İlişkin Karar ve İhracat Yönetmeliği ile buna ilişkin Tebliğ çerçevesinde yürütülür. Bu tür ihracatta; a)İhracat bedelinin mal veya kısmen nakit ve/veya ölçülebilir olması kaydıyla hizmet olarak yurda getirilmesi ve yapılacak ithalat karşılığında yukarıda belirtilen esaslar dahilinde ihracatın gerçekleştirilmesi gereklidir. b)Mukabil ihracat ve ithalatın yapılmaması halinde Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkındaki Karar ve bu Karar'a ilişkin Tebliğ hükümleri uygulanır. YEDİNCİ BÖLÜM Sermaye Hareketlerine İlişkin Hükümler Yabancı Sermaye Mevzuatı ve Petrol Kanun'u Dışında Ticari Faaliyette Bulunma Madde 37-Dışarıda yerleşik kişilerin, Türkiye'de, yabancı sermaye mevzuatına ve Petrol Kanunu'na göre şirket kurmaları ve şube açmaları dışında, ticari faaliyette bulunmalarına Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı'nca izin verilir. Dışarıda yerleşik kişilerin Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı'nca verilen izinler çerçevesindeki ticari faaliyetlerden sağladıkları kârları ile satış ve tasfiye bedellerinden vergi, resim ve benzeri yükümlülükler düşüldükten sonra kalan kısmı bankalar ve özel finans kurumlarınca transfer edilir. Adi Ortaklık Tesisi Madde 38-Dışarıda yerleşik kişilerin Türkiye'de uluslararası ihaleler için oluşturulan adi ortaklıklar dışında, belirli bir işi gerçekleştirmek ve bu iş süresi ile sınırlı olmak üzere adi ortaklık tesis etmelerine, ortaklık sözleşmesinde aksine bir hüküm bulunmadıkça kâr ve zarara eşit oranda ortak olmak, iş bitimine kadar yaban cı ortak tarafından herhangi bir şekilde yurtdışına kâr ve benzeri transfer talebinde bulunulmamak kaydıyla Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı'nca izin verilir.İş bitiminde ortaklığın kâr etmesi halinde kârdan, vergi, resim ve benzeri yükümlülükler düşüldükten sonra kalan kısımdan yabancı ortağın payı, mevzuattaki hükümlere uyulmak kaydıyla bankalar ve özel finans kurumlarınca transfer edilir. Lisans ve Temsilcilik Sözleşmeleri Madde 39-Türkiye'de yerleşik kişilerin yurtdışında yerleşik kredi kartı kuruluşları ile yapacakları lisans ve temsilcilik sözleşmeleri için gerekli izin alınmak üzere sözleşme taslakları ile Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı'na başvurulur. Alınan izinler çerçevesinde, sözleşme kapsamında yurtdışındaki kredi kartı kuruluşlarına yapılacak ödemeler bankalarca transfer edilir. Madde 40-(93-32/8 no.lu tebliğle değişik) a)Türkiye'de yerleşik kişilerin, yurt dışına yapacakları nakdi sermaye transferi yerine mal ihraç ederek bedelinin yurt dışında kurulacak şirket veya şubelerin sermayesine mahsup edilmesine ilişkin talepleri, b)Türkiye'de yerleşik kişilerin, özel kanunlarla ithali yasak veya izin verilmeyen mallardan olmaması, yeni ve kullanılmamış olması kaydıyla Türkiye'ye yapacakları servet transferi talapleri ile yurtdışına yapacakları servet transferine ilişkin talepleri, c)Göçmen ve mültecilerin İskan Kanunun 31 inci maddesi, Bedelsiz İthalat Kararı ve Gümrük Mevzuatı dışında kalan ve beraberlerinde veya kendilerinden en çok iki ay önce ya da altı ay sonra gelen eşya ve mallarının ithaline ilişkin talepleri, Müsteşarlıkca incelenip sonuçlandırılır. Madde 41-(92-32/6 no.lu tebliğle değişik) Bankalar ile özel finans kurumları, Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar'ın 17 nci maddesi gereğince kredi teminine garanti vererek ya da vermeksizin aracılık edebilirler. Yurtdışındaki işleriyle ilgili olarak yurtdışından kredi sağlayan Türkiye'de yerleşik kişiler dışında kalan Türkiye'de yerleşik kişiler, yurt dışından sağladıkları kredileri bankalar veya özel finans kurumları aracılığı ile kullanırlar. Ancak ihracat kredi kurumlarından veya ihracat kredisi garanti kuruluşlarının garantisi kapsamında sağlanan yurt dışındaki ihracatçı firmaya ödenecek olan krediler için bu şart aranmaz. Döv iz kredilerinin alınma ve verilmesinde lehte ve aleyhte doğacak kur farkları ilgililere aittir. Ancak, Dış Krediler Kur Farkı Fonu'nun tesisine dair Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 31sayılı Karar hükümleri saklıdır.Prefinansman, emtia ve kabul kred ilerinin vadesi bir yıldır. Ancak, yatırım malları ithalatı için sağlanacak emtia ve kabul kredileri ile 2581 sayılı Kanun ile bu Kanun'a ilişkin karar ve yönetmelikler kapsamında yurt dışından satın alınacak gemiler için sağlanacak kredilerde bir yıllık vade sınırı aranmaz.(97-32/19 no.lu tebliğle değişik) Uluslararası piyasalardan sağlanan prefinansman kredileri ile bankalarca ihracat ve döviz kazandırıcı faaliyetlerin finansmanı amacıyla kullandırılan döviz kredilerine ilişkin taahhüt sürelerinin ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde uzatılması halinde, prefinansman amirinin veya krediyi kullandıran bankanın muvafakat etmesi kaydıyla, bu kredilerin vadeleri verilen ek süreler kadar uzatılmış sayılır. Bankalar birbirlerine, bankacılık teamülleri çerçevesinde doğrudan veya uluslararası sendikasyona katılım yoluyla, vade sınırı bulunmaksızın döviz kredisi açabilirler. Bankalar, Türkiye'de yerleşik kişilere yatırım mallarının ithalatının finansmanı için açtıkları döviz kredilerinin üçte birine kadar işletme ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla döviz kredisi açabilirler. Bankalar, Türkiye'de yerleşik kişilere, kredi kartlarını yurt dışındaki harcamaları için $ 10.000 lık limit içerisinde rotatif kullandırabilirler. Ancak bakiyelerinde $ 10.000 lık limit üzerinde oluşacak depasmanın 30 gün içerisinde kapatılması gerekir. Madde 42-(95-32/15 sayılı Tebliğle değişik) Türkiye'de yerleşik kişiler tarafından 1 yıldan (365 gün) uzun vadeli olarak yurtdışından sağlanan nakdi krediler Müsteşarlık nezdindeki Borç Kütüğü'ne tescil ettirilir. Kamu kurum ve kuruluşları ile belediyelerin yurtdışından sağladıkları bir yıldan uzun vadeli ayni kredilerin de Borç Kütüğüne tescili gereklidir. Belirtilen kredilerin, Müsteşarlık nezdindeki Borç Kütüğüne tescil ettirilmesini teminen; Kredi anlaşmaları ile örneği Ek:1 ve Ek:2'de gösterilen bilgi formları anlaşma tarihinden itibaren 30 gün içinde kredi borçlusu tarafından, bu krdeilere ait kullanımlar ile anapara, faiz ve diğer geri ödemelere ait bilgiler ise Ek:3 ve Ek:4'te göster ilen dış borç cetvelleriyle, aylık olarak, izleyen ayın 15'ine kadar ilgili bankalar ve özel finans kurumları tarafından, Müsteşarlığa gönderilir.Kamu kurum ve kuruluşları ile belediyeler dışındaki Türkiye'de yerleşik kişilerin yurtdışından sağladıkları ayni kredilerin (İthalatın finansmanında kullanılan ödeme şekilleri dahil) takibi Merkez Bankası tarafından yapılır. Yurtdışından sağlanan gayrinakdi kredilerin Borç Kütüğü'ne tescili gerekmez. Türkiyede yerleşik kişilerce yurtdışından sağlanıp, yurtdışındaki işlerde kullanılan ve geri ödemelerinin bu işlerden elde edilecek döviz kazançlarından karşılanması asıl olan kredilerin Borç Kütüğüne tescili gerekmez. Ancak, bu şekildeki kredilere ait geri ödemelerin yurt içinde elde edilecek gelirler ile yapılmasının gerekmesi halinde, bu tarihten itibaren 30 gün içerisinde Borç Kütüğüne tescil ettirilmek üzere kredi borçlusu tarafından kredi anlaşması ile örneği Ek:1 ve Ek:2'de gösterilen bilgi formları Müsteşarliğa gönderilir. Madde 43-Özelliklerine göre bir kod numarası verilip Borç Kütüğü'ne kaydı yapılan ayni ve nakdi kredilerin tescil durumu Merkez Bankası ve ilgililere bildirilir. Tescili yapılmamış kredilerin Merkez Bankası veya bankalar ve özel finans kurumlarınca transferi yapılmaz.Döviz Hesapları Madd e 44-Bankalar gerek Türkiye'de gerek yurtdışında yerleşik kişiler adına döviz tevdiat veya dövize dönüştürülebilir Türk Lirası mevduat hesapları açabilirler. Bu hesapların işleyişine ilişkin usul ve esaslar Merkez Bankası'nca belirlenir. |
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Usul ve Müşterek Hükümler Madde 45-Türk parası kıymetini koruma hakkında kararlar ve bu kararlara ilişkin tebliğler uyarınca Merkez Bankası'nca çıkarılan genelgeler tebliğ hükmündedir. (92-32/6 no.lu tebliğle eklenmiştir.) Bu Tebliğde öngörülenler dışında kalan haller Hazine ve Dışticaret Müsteşarlığınca incelenip sonuçlandırılır. Yatırım Malları Madde 46-(92-32/6 no.lu tebliğle değişik) Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamındaki makina ve teçhizat, İthalat Rejiminde ithalatı doğrudan teşvik edilen yatırım malları listesinde yeralan maddeler ile kamu kuruluşlarının teşvik belgeli veya belgesiz yatırım malları 32 sayılı Kararın uygulanmasında yatırım mallarını ifade eder. Süreler Madde 47-Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkındaki 32 sayılı Karar'la sözkonusu Karar'a ek olarak yayımlanacak kararlarda ve bunlara ilişkin tebliğlerde belirtilen hak doğurucu ve hak düşürücü ve uyulmaması aykırılık oluşturan sürelerin hesaplanmasında işlemin yapıldığı gün hesaba katılmaz. Ancak, hesaplanacak sürelerin son gü nü resmi tatile rastlarsa, süreler izleyen ilk işgünü çalışma saati sonunda biter.a)Süreler gün olarak ifade edilmiş bulunduğu takdirde ilk gün (işlemin yapıldığı gün) hesaba katılmaz. Günler ertesi günden hesaplanmaya başlanır ve süre son günün çalışma saati sonunda biter.b)Süreler ay olarak gösterildiği takdirde sürenin bitimi, izleyen ayların işlem tarihine tekabül eden tarihteki günün mesai saati sonudur. O ayda işlem tarihine tekabül eden bir gün bulunmuyor ise sürenin bitimi ayın son günüdür. c)S üreler yıl olarak belirlendiği takdirde ise sürenin bitimi, izleyen yılların işlemin yapıldığı ay ve tarihe tekabül eden ay ve tarihteki günün çalışma saati sonudur.DOKUZUNCU BÖLÜM Çeşitli Hükümler Geçici Madde 1-Yürürlükten kaldırılan 17 ve 25 sayılı Karar'lar kapsamındaki ihracata ilişkin kur farklarının Özel Hesaba tahsiline devam olunur. Aynı kararlar kapsamındaki ithalata ilişkin kur farkları ilgililer tarafından Merkez Bankası'na yatırılmadıkça mal bedelleri transfer edilmez. Geçici Madde 3-Mülga 25 sayılı Karar tatbikatında nazara alınmak üzere, gümrük işlemleri sırasında ilgililer ile gümrük idareleri arasında çıkan ve ilgililer lehine sonuçlanan uyuşmazlıklarda uyuşmazlığın başlangıç tarihinde mallar fiilen ithal olunmuş sayılır ve kur farkları buna göre hesaplanır. Geçici Madde 4-Yürürlükten kaldırılan 25 sayılı Karar'ın 4 üncü maddesiyle Merkez Bankası'nda açılan Özel Hesab'ın işleyişi, kullanılışı ve tasfiyesine ilişkin esaslar Bakanlık tarafından belirlenir. Geçici Mad de 5-Yürürlükten kaldırılan 25 sayılı Karar'ın 7 nci maddesinde sözü edilen döviz satışı yapılmış işlemlerle ilgili olup, fiili ithali 28/12/1983 tarihinden sonra sonuçlandırılacak mallara ilişkin ithalat işlemleri için 29/12/1983 tarihine kadar oluşan kur farkları tahsil edilerek Özel Hesab'a devredilir.Geçici Madde 6-(91-32/6 no.lu tebliğle yürürlükten kaldırılmıştır.) Geçici Madde 7-Yürürlükten kaldırılan tebliğler hükümlerine göre başlamış olup henüz sonuçlanmamış işlemler, ilgili tebliğ hükümlerine tabidir. Ancak aksine bir hüküm olmadıkça bu Tebliğ'in ilgililer lehine olan hükümleri uygulanır. Geçici Madde 8-(93-32/8 no.lu tebliğle değişik) Faaliyette bulunan yetkili müesseler ile bu Tebliğin yayımı tarihinden önce yetkili müessese olarak faaliyette bulunmak üzere Müsteşarlığa başvurada bulunanlar ödenmiş sermayelerini 31.12.1994 tarihine kadar 5 milyor Türk Lirasına yükseltmekle yükümlüdürler. Geçici Madde 9-Bu Tebliğin yayımı tarihi itibariyle açık bulunan mal mukabili ithalat hesapları ile ilgili olarak satıcı-nın mal bedelini istemediğine dair belgenin bankalara, özel finans kurumlarına veya ilgili Kambiyo Müdürlüklerine ibrazı halinde bu hesaplar anılan kuruluşlarca re'sen terkin edilmek suretiyle kapatılır. Geçici Madde 10-32 sayılı Karar'ın yayımı tarihinden önce Merkez Bankasında bloke edilmiş Türk liralarının kullanımı serbesttir. Geçici Madde 11-(93-32/8 no.lu tebliğle değişik) Faaliyette bulunan yetkili müesseler 31.12.1993 tarihine kadar Müsteşarlığa başvurarak bu Tebliğin 4 üncü maddesinde belirtilen "Yetkili Müessese İzin Belgesi"ni almak zorundadırlar. ONUNCU BÖLÜM Yürürlük Hükümleri Madde 48-Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karara ilişkin 89-32/1, 90-32/2 ve 90-32/3 sayılı Tebliğler yürürlükten kaldırılmıştır. (92-32 /6 no.lu tebliğle eklenmiştir.) 18 Ocak 1992 tarih ve 21115 Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 91-32/5 Sayılı Tebliğde değişiklik yapılması Hakkındaki Tebliğ yürürlükten kaldırılmıştır.Madde 49-Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer. 17 Kasım 1992 Tarih ve 21408 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 92-32/6 No.lu Tebliğin Geçici 1 inci Maddesi Geçici Madde 1-Bu Tebliğin yayımı tarihinden önce 91/32-5 sayılı Tebliğin 23/c maddesine göre terkin edilen ihracat bedeli dövizlerin, 90 gün içinde yurda getirilmesi halinde, ihracat bedeli olarak cari kur üzerinden işlem yapılır. |