Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasından:

Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ 1

(22.7.1996 tarih ve 22704 Mük. sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.)

Amaç ve Kapsam

Madde 1- Bu Tebliğin amacı, Türkiye’de kurulmuş veya şube açmak suretiyle faaliyet gösteren bankalarca kabul edilen Türk Lirası mevduat, döviz tevdiat hesapları ve altın depo hesapları karşılığında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası nezdinde bulundurulacak zorunlu karşılıklarının uygulama esas ve şartlarını düzenlemektir.

Bu Tebliğde geçen mevduat ibaresi ayrıca belirtilmedikçe, Türk Lirası mevduat, Döviz Tevdiat Hesabı ve Altın Depo Hesaplarını ifade eder. Münhasıran kıyı bankacılığı yapanlar hariç, Serbest Bölgelerde faaliyette bulunan bankalar ile Türkiye’deki bankaların yurt dışındaki şubeleri adına kabul ettikleri mevduatlar da bu Tebliğ hükümlerine tabidir.

Zorunlu Karşılık Yükümlülüğü, Oran ve Karşılık Tesisinde Süre

Madde 2- Bankalar, mevduat tutarları üzerinden Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası nezdinde açılacak hususi bloke bir hesapta nakden zorunlu karşılık tesis etmekle yükümlüdürler.

Yurtiçi bankalararası mevduat, Tek Hazine Sistemi çerçevesinde açılan Hazine Cari Hesabı ile Memurlar ve İşçiler ile Bunların Emeklilerine Konut Edindirme Yardımı Yapılması Hakkındaki 3320 sayılı Kanun uyarınca açılan hesaplar zorunlu karşılık kapsamı dışındadır.

Mevduat Munzam Karşılık Oranı;

Madde 3-

a) Türk Lirası Mevduatta %41

b) Döviz Tevdiat Hesabında %11

c) Altın Depo Hesabında % 0

Bankalar, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nca tesbit edilecek esaslara göre her hafta Cuma günü itibariyle düzenleyecekleri mevduat ve zorunlu karşılık cetvellerini, iki hafta sonraki Cuma günü iş saati sonuna kadar Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’na tevdi ederek, bu cetvellerde görülen Türk Lirası mevduat için Türk Lirası olarak, ABD Doları, İsviçre Frangı döviz tevdiat hesapları için kendi döviz cinsinden; Euro, Alman Markı, Fransız Frangı, Hollanda Florini, Avusturya Şilini, İtalyan Lireti, Belçika Frangı, Fin Markkası, İspanyol Pezatası, Portekiz Eskudosu, İrlanda Lirası ve Lüksemburg Frangı üzerinden açılan döviz tevdiat hesapları için Euro veya Alman Markı veya Fransız Frangı veya Hollanda Florini üzerinden, bunların dışında kalan diğer döviz cinsleri üzerinden açılan döviz tevdiat hesapları için de ABD Doları olarak zorunlu karşılık tesis ederler.

Cuma gününün bayram veya tatil gününe rastlaması halinde, cetvel düzenleme bakımından bir evvelki iş günü, ödeme bakımından müteakip iş günü esas alınır.

Müeyyide Uygulaması

Madde 4- Zorunlu karşılık yükümlülüklerini süresinde tesis etmeyen, noksan tesis eden veya mevduat zorunlu karşılık cetvellerinde yer alan mevduat ile aylık bilançolar, diğer mali tablolar dikkate alınarak yapılacak incelemeler sonucu tespit olunacak mevduat arasında farklılık bulunması nedeniyle zorunlu karşılıkları noksan olan bankalara, gerçekleştirmedikleri tutarlar esas alınarak,

Zorunlu karşılıkların yatırılması gereken en son tarihteki;

-Türk Lirası zorunlu karşılıklarında, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası nezdinde yürütülmekte olan bankalararası para piyasasında oluşan bir gecelik azami faiz oranının 1.50,

-Döviz Tevdiat zorunlu karşılıklarında, uluslararası piyasalarda kote edilen ilgili döviz cinsleri üzerinden bankalararası faiz oranlarının (Euripor, libor, fibor, pibor vb.) 2 katsayı ile çarpımı sonucu bulunacak oranlar üzerinden azami 7 günlük cezai faiz uygulanır.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası zorunlu karşılık yükümlülüklerini sürekli olarak yerine getirmeyen bankalar hakkında gerekli idari tedbirleri alabilir.

Olağanüstü Mevduat Eksilişi

Madde 5-1211 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesi gereğince mevduatı olağanüstü çekilmekte olan bir bankanın talebi halinde mevduat karşılık cetvellerinin verilmesini beklemeksizin azalmaya tekabül eden mevduat karşılık tutarı yatırılmış olması kaydıyla derhal ilgili bankaya iade edilir. Olağanüstü mevduat eksilişine tekabül eden mevduat karşılıklarının ödenebilmesi için,

a) Olağanüstü eksiliş tutarı,

b) Olağanüstü eksilişe konu teşkil eden mevduatın vade dilimi ve türü,

c) Olağanüstü eksilişin başladığı tarih

ilgili bankaların genel müdürlüklerince Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına yazılı olarak bildirilir.

Geçici Madde- 27.1.1995 tarih, 22184 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 95/1 sayılı Tebliğ esaslarına göre Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası nezdinde tesis edilen ilave bir puanlık karşılıklar için bu Tebliğ’in yayımı tarihi itibariyle tahakkuk ettirilen faizler ile bu Tebliğ’de yer alan oranların uygulanması dolayısıyla zorunlu karşılık alacağı doğan bankaların bu alacakları öncelikle, varsa bu bankaların kanuni karşılık yükümlülüklerine mahsup edilir. Kanuni karşılık borcu bulunmayan veya mahsuptan sonra alacağı kalan bankaların bu alacakları, bu Tebliğ’deki oranların uygulanmaya başladığı ilk cetveli takip eden ikinci cuma gününden başlamak üzere 52 haftada ve eşit taksitler halinde iade edilir. Borçlu duruma düşen bankaların bu borçları da aynı yönteme göre tahsil edilir.

Yürürlükten Kaldırılan Tebliğler

Madde 6- 20.3.1985 tarih ve 18700 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 85/1 sayılı Zorunlu Karşılıkları Hakkında Tebliğ ve bu Tebliğ’de değişiklik yapan tebliğler yürürlükten kaldırılmıştır. 2

Yürürlük

Madde 7- Bu Tebliğ’in Geçici maddesi yayımı tarihinde, diğer maddeler ise 26.7.1996 tarihli cetvelden başlamak üzere yürürlüğe girer.

25 Kasım 2000 tarih ve 24241 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Zorunlu Karşılıkları Hakkında 96/1 Sayılı Tebliğde Değişiklik Yapılması Hakkında 2000/1 sayılı Tebliğin Geçici ve 2 no.lu maddeleri:

Geçici Madde- Bu Tebliğin uygulanması sonucu zorunlu karşılık alacağı doğan bankaların bu alacakları 12.1.2001 tarihinde ödenir.

Madde 2- Bu Tebliğ 26.12.2000 tarihli cetvelden başlamak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.”

1 Son olarak 25 Kasım 2000 tarih ve 24241 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Tebliğ ile güncelleştirilmiş olup, Yürürlük için yukarıda yer verilen 2000/1 Sayılı Tebliğin Geçici ve 2. maddesine bakınız. 17 Mayıs 2001 tarih ve 24405 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2000/1 sayılı Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ ile 5.5.2001 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere Mevduat Munzam Karşılıkları Hakkında Tebliğ ismi ve Tebliğde yer alan "Mevduat Munzam Karşılık" ve "Munzam Karşılık" ibareleri "Zorunlu Karşılık" olarak değiştirilmiştir.

2 Yürürlükten kaldırılan Tebliğler ve yayımlandıkları Resmi Gazete tarih ve numaraları aşağıdadır.

Tebliğ No, Yayımlandığı Res.Gazete tarih ve sayısı

No

Tarihi

Sayısı

No

Tarihi

Sayısı

85/1

20.03.1985

18700

88/3

02.08.1988

19887

85/2

12.05.1985

18752

88/4

12.09.1988

19927

85/3

29.06.1985

18796

88/5

12.10.1988

19957

85/4

01.08.1985

18829

89/1

12.05.1989

20163

85/5

23.08.1985

18851

89/2

11.11.1989

20339

85/6

21.10.1985

18886

90/1

01.05.1990

20505

85/7

31.10.1985

18914

90/2

27.06.1990

20561

85/8

28.12.1985

18972

90/3

29.12.1990

20740

86/1

01.03.1986

19034

91/1

13.07.1991

20928

87/1

01.07.1987

19504

94/1

28.01.1994

21832

87/2

16.09.1987

19576

94/2

10.02.1994

21845

87/3

16.12.1987

19666

94/3

05.04.1994

21896

88/1

04.02.1988

19715(Mük.)

94/4

12.08.1994

22019

88/2

30.06.1988

19858

95/1

27.01.1995

22184.